ISSN :2146-4219

TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLERİN ANLAM AYIRT EDİCİLİĞİ ÜZERİNE

Author:

Number of pages:
179-193
Language:
Year-Number:
2018-19

Ana Türkçedeki uzun ünlüler çağdaş Türk yazı dillerinden Yakut Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Halaç Türkçesinde sistemli olarak korunmuş, diğer yazı dillerinde ise sınırlı sayıdaki sözcüklerde varlığını sürdürmüştür. Ana Türkçenin uzun ünlüleri sonraki dönemlerde kısalmaya maruz kalmış; kısalma sürecinde geride ön damaksıllaşma, ünlü türemesi, ünlü ikizleşmesi, ötümlüleşme, ünsüz türemesi, ünsüz ikizleşmesi gibi birtakım seslik izler bırakmıştır. Türkmen Türkçesinde çoğunlukla sözcüklerin ilk hecesindeki bu birincil uzun ünlüler anlam değişikliğine neden olabilmektedir. Söz konusu uzun ünlüler günümüz Türkmen Türkçesi yazı dilinde belirtilmemektedir. Bu bağlamda bunların tespiti güçleşmektedir. Sözcüklerdeki birincil uzun ünlülerin tespiti için sözlüklere başvurmak gerekmektedir. Türkmen Türkçesinde sözcüklerin ilk hecesinde bulunan birincil uzun ünlüler anlam ayırt edici bir özellik taşır. Sözcüklerin ilk hecelerindeki söz konusu uzun ünlüler eş yazılımlı olup birincil uzun ünlü taşımayan diğer sözcüklerden anlamlarının farklı olması yönüyle ayrılır. Türkmen Türkçesinde sözcüklerdeki anlam farklılaşmasına neden olan birincil uzun ünlülerin büyük bir kısmını Türkçe sözcükler teşkil etmektedir. Sözcüklerin ilk hecesinde bulunup anlam değişikliğine neden olan ünlüler dört şekilde karşımıza çıkar: Kısa ünlülü karşılığı fiil olan uzun ünlülü adlar, kısa karşılığı ad olan uzun ünlülü fiiller, kısa ünlülü karşılığı ad olan uzun ünlülü adlar, kısa ünlülü karşılığı fiil olan uzun ünlülü fiiller. Bu makalede Türkmen Türkçesinde birincil uzun ünlülü sözcüklerin eş yazılımlı olup birincil uzun ünlü taşımayan sözcüklerden anlam yönünden ayrılan yönleri belirtilmiştir.

Keywords


Long vowels in Turkish are preserved in modern Turkish literary languages such as modern Saka Language, Turkmen Turkish and Khalaj Language but have sustained in limited words in other literary languages. Long vowels of Turkish have been exposed to shortening and it has impressed some phonotheque traces such as palatalization, epenthesis, vowel duplication, vocalization, consonant epenthesis and gemination during shortening process. Primary long vowels in first syllable of words in Turkmen Turkish generally lead to semantic change. Within this context, it is hard to determine those. To determine the length of such words we have to refer to words themselves. Primary long vowels in first syllable of words in Turkmen Turkish have a characteristic of semantic differential. Long vowels in first syllable of words are homographic and differ from other words which are not primary vowels. Turkish words constitute the large part of primary long vowels which lead to semantic differential of words in Turkmen Turkish. Vowels that lead to semantic change consist of four categories; long vowel nouns which are equivalent of short vowels as verb, long vowel verbs which are equivalent of short vowels as noun, long vowel nouns which are equivalent of short vowels as noun and long vowel verbs which are equivalent of short vowels as verb. In this study, it is stated that words which are primary long vowels are homographic and differ from other words in terms of semantic way.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 2,274
Number of downloads 3,246

Share

Diyalektolog - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.