Lehcetü’l-Lügat, Lehce-i Osmânî, Kâmûs-ı Türkî gibi doğrudan doğruya Türkçenin söz varlığını kapsayan sözlükler, ülkemizde çağdaş sözlükçülüğün müjdecisi olmuştur. Şemseddin Sâmî’nin Kâmûs-ı Türkî adlı eseri, gerek düzenlenişi gerek söz varlığı bakımından Türk sözlükçülük geleneğinin oluşmasına katkılarda bulunmuştur. Canlı bir varlık olan dilin bünyesinde zamana ve diğer koşullara bağlı olarak birtakım değişiklikler meydana gelmiş, bu değişiklikler dilin söz varlığını da etkilemiştir. Kimi sözcükler anlam değişmesine uğrayarak ya daralmış (restriction of meaning) ya da genişlemiş (extension of meaning), bazı sözcükler iyileşmiş, bazı sözcükler ise tamamen ortadan kalkmıştır. Yazıldığı dönemin standart dilinin söz varlığını kapsayan Kâmûs-ı Türkî’nin bünyesinde barındırdığı (yahut bağlacıyla anlamı verilmeksizin hemen altındaki madde başına bağlanan 255 kelime dâhil) 29.085 madde başından 1029’unun (art zamanlı bir inceleme sonucunda) bugün Türkiye Türkçesi ağızlarında da varlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir. Bu makalede söz konusu 1029 madde başından Güncel Türkçe Sözlükte bulunmayanlar ele alınmış ve alfabetik sıraya göre listelenmiştir. Söz varlığı temelinde nasıl bir gelişme olduğu izlenmeye çalışılmıştır.
Dictionaries such as Lehcetü’l-Lügat, Lehce-i Osmânî, Kâmûs-ı Türkî, that include vocabulary of Turkish language directly, have been forerunners of the modern lexicography in our country. Şemseddin Sâmî’s Kâmûs-ı Türkî has contributed to the development of the tradition of Turkish lexicography with regard to its arrangement and vocabulary. In the structure of the language which is a living entity, some changes have occured depending on time and other conditions and these changes have affected the vocabulary of the language, too. Some words have narrowed(restriction of meaning) or expanded (extension of meaning) undergoing semantic changes, some words have changed for the better and some of them have completely disappeared. Today, it has been identified (as a result of a diachronic examination) that 1029 of the 29.085 (including 255 words that are attached to the next entry without giving their meaning by the conjunction ‘or’) dictionary entries included in Kâmûs-ı Türkî which includes vocabulary of the standard language of its period, continue their existence in Turkish dialects in Turkey, too. In this article, out of the 1029 entries, those which do not exist in the Turkish Dictionary have been handled and listed in alphabetical order. What type of an improvement has happenned on the basis of vocabulary has been observed.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
